11. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları |
Vejetatif üreme, bitkilerin gövde, kök veya yapraklarından yeni yavru
bitkilerin meydana gelmesidir. Oluşan yavrular ana canlının birer kopyasıdır.
Örneğin çilek, toprak yüzeyine paralel olarak büyüyen yatay bir gövdeye
sahiptir. Bu gövdelerden vejetatif üremeyle yeni bitkiler büyüyüp gelişebilir.
11. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları
Bitki ve hayvanların eşeyli ya da eşeysiz üreme ile çoğaldığını
çeşitli örnekler üzerinden incelediniz. Üreme hakkında öğrendiklerinizden
hareketle şu soruyu merak etmiş olabilirsiniz: “Bazı canlılar eşeysiz ürerken
niçin diğer canlılar eşeyli ürer?” Bu sorunun cevabı şöyle bir karşılaştırma
yaparak verilebilir:
• Eşeysiz
üreyen bir canlının üreme hücreleri oluşturmasına gerek yoktur. Eşeyli üreyen
canlıların ise üreme organlarında üreme hücreleri oluşturulmasına ihtiyaç
vardır. Tüm canlılık olaylarında olduğu gibi üreme hücreleri oluşturma da
enerji harcamayı gerektiren bir olaydır. Ayrıca üreme hücrelerinin ömrü
sınırlıdır. Bu sınırlı sürede hücreler üremede rol almazsa eşeyli üreyen canlı
boşa enerji harcamış olur.
• Eşeysiz
üreyen canlı, bir eşe ihtiyaç duymadan kendi başına üremeye devam edebilir. Ana
canlıdan yeni yavrular meydana gelebilir. Eşeyli üreyen canlılarda ise yeni
yavruların meydana gelebilmesi için iki ebeveyne ait üreme hücrelerinin
döllenmesine ihtiyaç vardır.
• Eşeysiz
üreyen canlı yaşadığı ortama ve değişen çevre koşullarına uyum sağlamış
olabilir. Çevre koşulları değişmediği sürece bu canlı, kendisinin kopyası olan
çok sayıda yeni yavru bireyler meydana getirebilir. Onlar da bu ortamda yaşayıp
çoğalabilir. Çevre koşullarında meydana gelecek olumsuz yöndeki bir değişme
aynı kalıtsal özelliklere sahip canlı türünün bireylerinin ölümüne neden
olabilir.
11. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları
11. Sınıf Coğrafya Ders Kitabı Cevapları Gün Yayınları
Eşeyli üreme ise canlılara taşıdıkları özellikleri bakımından
çeşitlilik sağlar. Bunun nedeni, yavruların her iki ebeveynden aktarılan
kalıtsal materyali taşımalarıdır. Ebeveynlerden üreme hücreleriyle aktarılan
bazı kalıtsal özellikler canlıya doğal yaşamda üstünlük sağlayabilir. Örneğin
fareler eşeyli üreyerek çoğalır. Yavruların bazıları diğerlerinden küçük, büyük
ya da hızlı olabilir. Farelerde olduğu gibi hızlı koşabilmek bazı hayvanlarda
üstünlüktür. Yavaş farelerin baykuş, yılan gibi hayvanlar tarafından yakalanıp
yenme olasılığı yüksektir. Hızlı fareler yavaşlara göre çoğu kez hayatta kalır.
Hayatta kalan hızlı fareler üreyip bu özelliğini yavrularına aktarabilir.