Kış aylarında hava sıcaklığının bazı bölgelerde
0°C’un altına düşmesi nedeniyle doğada su üç farklı hâlde görülebilir. Su,
bulutlarda gaz, donmuş bir gölün yüzeyinde katı, derinliklerinde ise sıvı hâlde
bulunur. Buz tabakasının gölün yüzeyinde kalması sayesinde sudaki canlılar
yaşamlarını sürdürebilir.
Okul çantanızın içinde
neler vardır? Çantanızdakileri sıranızın üzerine boşaltsanız kitaplar,
defterler, kalemler; belki bir hesap makinesi ile bir adet elma görebiliriz.
Çantanız ve çantanızda bulunan her şey maddelerden yapılmıştır.
Maddeyi nasıl tanımladığınızı hatırlayınız.
Kütlesi ve hacmi olan her şey maddedir. Kütle
ve hacim maddenin ölçülebilen özellikleridir. Kütle, madde miktarı, hacim ise
maddenin uzayda kapladığı yerdir. Çevrenizde gördüğünüz pek çok şey maddedir.
Soluduğunuz hava, okuduğunuz kitap çevrenizdeki maddelerden bazılarıdır.
Işık ve ısı madde değildir. Çünkü her ikisi de uzayda
bir yer kaplamaz ve kütleleri yoktur.
Çevrenizde maddeleri
genellikle katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç hâlde görürsünüz. Kitap ve sıra
katı, su ve meyve suyu sıvı, soluduğunuz hava ise gaz
maddelerden bazılarıdır.
Katiların belirli bir şekli ve hacmi vardır.
Katilar bir kabın içine konulduğunda şeklini korur. Örneğin taş katı bir
maddedir. Parçalama ya da ısıtma gibi herhangi bir etki olmadıkça taşın şekli
ve hacmi değişmez. Pirinç, un, toz şeker, tuz, kum, toz deterjan gibi maddeler
küçük taneli katilardır. Küçük taneli katilar bir kaba konulduğunda kabın şeklini
alabilir. Bu tür katiların taneleri küçük olduğu için aralarında çok az boşluk
kalır ve akışkan gibi görünür.