Kızakla kayabilmeniz için
bir arkadaşınızın sizi itmesi gerekebilir. Arkadaşınız sizi ittiğinde hızlanma
hareketi yaparsınız. Size etki eden kuvvet dengelenmemiştir.
Kızağınızla
hareket ederken bir süre sonra yavaşlayıp durabilirsiniz. Çünkü kızak ve yer
arasındaki sürtünme kuvveti size uygulanan kuvvetten daha büyük olacaktır. Bu
durumda size etki eden kuvvetler dengelenmemiştir. Kızak hareketsiz kaldığında
ise dengelenmiş kuvvetlerin etkisindesiniz demektir.
100 m
yarışındasınız ve yarış başladı. Siz başlangıç noktasından atağa geçtiniz.
Hedefiniz 100 m’lik yolu en kısa sürede tamamlamak olmalı. Başlangıç noktasından
bitiş çizgisine varıncaya kadar bir süre geçer ve bu süre içinde belirlenen
mesafe yani 100 m yol alınmış olur. Bu yolu en kısa sürede kim tamamlarsa
yarışı o kazanır. Kazananın sürati diğer yarışmacılardan fazladır.
Sürat, hareketli bir varlığın belirli bir zamanda aldığı yolun
ölçüsüdür. Bu nedenle birim zamanda alınan yola sürat denir. Sürati, alınan yolu geçen
zamana bölerek hesaplayabilirsiniz. Bu anlatım formülle;
Sürat = Alınan y°l— şeklinde
gösterilir.
Geçen
zaman
Hareketli bir cismin hareketi sırasında aldığı yol metre (m), bu yolu
alması için geçen süre ise saniye (s) cinsinden ifade edildiğinde hareketli
cismin süratinin birimi metre(m)/saniye(s) olacaktır. Bu durumu, aşağıdaki
örnek üzerinden inceleyiniz.
Örnek: Markete
alışverişe gittiğinizde bir an önce süt reyonuna gitmek istiyorsunuz. Kapıdan
süt reyonu 18 m’dir ve buraya 6 s’de ulaştınız. Süratinizi hesaplamak için verilerinizi
belirlemeniz gerekir.
Metreyi kilometreye dönüştürmek için 1000’e bölmelisiniz. Kilometreyi
metreye dönüştürmek için de 1.000 ile çarpmalısınız. Saati 60’la çarparak
dakikaya, sonra tekrar 60’la çarparak saniyeye dönüştürebilirsiniz. Bu durumu
aşağıdaki örnekler üzerinde inceleyiniz.